Pháp luật nước ta quy định: “Đã uống rượu bia, không lái xe”. Thế nhưng, nhiều người dường như vẫn coi nhẹ tính mạng của chính bản thân và của người khác, khi đã sử dụng bia rượu vẫn cố ý điều khiển các phương tiện giao thông gây nguy hiểm và để lại những hậu quả nghiêm trọng đến rất nghiêm trọng xảy ra. Vào năm 2022, theo số liệu thống kê cho thấy trung bình mỗi ngày có khoảng 17 người chết do tai nạn giao thông (Theo Tổng cục thống kê, Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia) mà một trong những nguyên nhân chủ yếu là do người tham gia giao thông đã sử dụng bia rượu vượt quá nồng độ cồn cho phép. Vậy câu hỏi đặt ra, là người đã sử dụng bia rượu gây tai nạn giao thông liệu có bị xử lý hình sự hay không? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Tội vi phạm quy định về tham gia, điều khiển phương tiện giao thông

Tội vi phạm quy định về tham gia, điều khiển phương tiện giao thông là hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ, đường sắt, đường thuỷ, đường hàng không. Gâu thiệt hại cho tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người khác hoặc có khả năng thực tế dẫn tới hậu quả đặc biệt nghiêm trọng nếu không được ngăn chặn kịp thời.

Hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông là hành vi không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy tắc khi tham gia giao thông hoặc điều khiển các phương tiện giao thông.

Khả năng thực tế dẫn tới hậu quả là việc thực hiện hành vi vi phạm quy định an toàn giao thông, trong hoàn cảnh cụ thể nếu không được ngăn chặn kịp thời thì nhất định hậu quả về tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người khác sẽ xảy ra. Đây là khả năng thực tế, rõ ràng và tất yếu chứ không phải do suy diễn, ảo tưởng.

Chủ thể của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ( quy định tại Điều 260 BLHS) là người tham gia giao thông đường bộ. Người tham gia giao thông đường bộ bao gồm người điều khiển, người sử dụng phương tiện giao thông đường bộ, người dẫn dắt súc vật, người đi bộ trên đường bộ.

Hậu quả của tội phạm được quy định là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm cơ bản của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ( quy định tại Điều 260 BLHS) và phải thuộc một trong các trường hợp: Làm chết người( làm chết 01 người), gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khoẻ của 01 người mà tỉ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; gây thương tích hoặc tổn hại sức khoẻ của 02 người trở lên mà tổng tỉ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121% hoặc gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đến dưới 500.000.000 triệu đồng. Trường hợp hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ mặc dù chưa gây ra một trong những hậu quả nêu trên nhưng có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả gây thiệt hại cho tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người khác nếu không ngăn chặn kịp thời thì hành vi đó vẫn cấu thành tội phạm nếu thuộc một trong ba trường hợp: Làm chết 03 người trở lên, gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 201% trở lên hoặc gây thiệt hại về tài sản từ 1.500.000.000 đồng trở lên.

Khung hình phạt được áp dụng

Tội phạm do dùng bia rượu hoặc các chất kích thích khác gây mất khả năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi tạm thời. Theo Điều 13 BLHS quy định: “Người nào phạm tội trong tình trạng mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình do dùng rượu, bia hoặc chất kích thích mạnh khác, thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự”. Vậy nên, người tham gia giao thông mà sử dụng rượu bia gây tai nạn giao thông thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự tuỳ theo mức độ nguy hiểm mà mình đã gây ra. Quy định hình phạt cụ thể tại Điều 260 BLHS tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ:

“1. Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

1. a) Làm chết người;
2. b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
3. c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
4. d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
5. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
6. a) Không có giấy phép lái xe theo quy định.
7. b) Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, có sử dụng chất ma túy hoặc chất kích thích mạnh khác;
8. c) Bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn;
9. d) Không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển hoặc hướng dẫn giao thông;

đ) Làm chết 02 người;

1. e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
2. g) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
4. a) Làm chết 03 người trở lên;
5. b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
6. c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
7. Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.
8. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Ngoài bị xử lý hình sự, người phạm tội vi phạm các quy đình về tham gia giao thông đường bộ còn có thể bị xử phạt hành chính tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt.